De vraag...
Dat de gevelindustrie een belangrijke rol zal spelen bij het verduurzamen van de Nederlandse gebouwenvoorraad staat wel vast. Bestaande gebouwen verspillen immers veel energie. Door isolatie van de schil is dat te verbeteren. Maar de verduurzamingsopgave is toch een stuk complexer. Goed geisoleerde gebouwen hebben in de winter minder energie nodig voor verwarming, maar vereisen in de zomer nog steeds veel energie voor koeling en ventilatie. De vraag die de gevelindustrie zich stelt is of alle technologie de nodig is voor klimaatbeheersing onderdeel kan uitmaken van de schil, zodat men een totaaloplossing aan de markt kan aanbieden.
Een tweede vraag is: leidt de circulaire economie ook tot nieuwe business modellen? Gevelbedrijven zijn normaal gesproken toeleveranciers aan aannemers. Maar er is sprake van een cultuurverschil. Aannemers zijn flexibele ondernemingen die alles moeten kunnen maken onder alle omstandigheden. Improviseren is het sleutelwoord. Hierdoor werkt men vaak op ambachtelijke wijze. De gevelsector werkt daarentegen op industriele wijze. Het productieproces staat centraal, en dat is in toenemende mate geautomatiseerd en zelfs gerobotiseerd.
Het antwoord...
In fase 1 van het project zijn drie business modellen ontwikkeld, elk op een ander niveau van toegevoegde waarde voor de klant.
- Niveau 3: De aanbieder garandeert terugname van het product (de gevel), met alles erop en eraan. Onderzocht wordt of de gevelementen in hun geheel of in delen hergebruikt kunnen worden in een ander bouwproject. Zo niet, dan worden de belangrijkste materialen zoals het glas en het metalen frame volledig gerecycled. Ook als een frame van aluminium is, worden normaal gesproken drie of vier verschillende legeringen gebruikt, zoals voor extrusie (de aluminium profielen), gieten (onderdelen met een complexe vorm zoals sluit- en hangwerk) of walsen (plaatmetaal, dat al dan niet gebogen kan zijn). Als deze gemengd worden by recyclisatie is het resultaat vrijwel onbruikbaar voor de productie van nieuwe gevelelementen. Deze dienen dus bij demontage gescheiden te worden. Enkele gevelbouwers hebben besloten om onderdelen die moeilijk te scheiden zijn met eenzelfde techniek te produceren zodat de materiaalsamenstelling hetzelfde is. Dat scheelt demontagekosten en garandeert een hoge kwaliteit gerecycled metaal. Het totale proces waarin naast gevelbouwers ook systeemhuizen (de producenten van o.a. profielen), sloopbedrijven en smelterijen betrokken zijn wordt gecertificeerd door de branche-organisatie VMRG. Certificatie betekent ook dat aanbieders zich bereid verklaren om producten van andere aanbieders terug te nemen, mochten deze tegen die tijd niet meer bestaan.
- Niveau 2: De aanbieder garandeert de kwaliteit van de gevel gedurende de gehele levensduur. Dit kan uitsluitend in de vorm van een product/dienst combinatie omvattende onderhoud en eventueel ook reiniging. Ook geeft de aanbieder terugname garantie van de gevel aan het einde van de levensduur, plus een vergoeding voor de dagwaarde.
- Niveau 1: De aanbieder garandeert de prestaties die de gevel levert. Niet alleen gedurende de gebruiksfase, maar ook voor bouw, onderhoud en renovatie. De prestaties hebben betrekking op de kwaliteit van het binnenklimaat, voor zover deze beinvloed wordt door de gevel, op estetische kwaliteit, op veiligheid, het functioneren van zonwering en klimaatsystemen, tijdsduur en kosten van montage, onderhoud en reiniging, enzovoort. De aanbieder behoudt de gevel in eigendom en financiert deze, tenzij er met de klant iets anders wordt afgesproken. Ook dit niveau is uitsluitend mogelijk als onderdeel van een product/dienst combinatie.
In de tweede fase zijn er formele, dit wil zeggen computer-interpreteerbare modellen ontwikkeld van het volledige waardescheppende proces van ontwerp, bouw, toelevering, oplevering, beheer, onderhoud, renovatie, hergebruik en recycling. Deze modellen, vastgelegd in de taal BPMN (Business Process Modelling Notation), maken inzichtelijk waar verbeterpunten in het totale proces mogelijk zijn. BPMN modellen kunnen gebruikt worden voor het programmeren van werkstroom management systemen.
De pilot...
Het proefproject betreft de renovatie van een bestaand gebouw van de Technische Universiteit Delft. Hierbij waren veertien bedrijven betrokken.
Er zijn vier gevelpanelen ontwikkeld, elk met verschillende eigenschappen. Het eerste paneel is relatief goedkoop en beschikt over de basis functionaliteiten van een traditionele gevel. De zonwering beweegt van beneden naar boven in plaats van andersom om meer daglicht binnen te laten. Het tweede is zeer goed geìˆsoleerd, wekt energie op door de integratie van PV cellen, en is uitgerust met een ventilatie-, verwarming- en koeling unit. Het is bovendien voorzien van een bijzondere zonwering van verticale transparante lamellen die automatisch de zon volgen en invallend zonlicht direct reflecteren. Het derde paneel laat verschillende zonweringtechnieken zien en een ingebouwde verlichting. Het vierde heeft een nieuwe type buitenzonwering met metalen lamellen.
De ramen in de gevel worden automatisch aangestuurd. Deze zijn samen met de zonweringsystemen en de klimaatunits aangesloten op een wifi- netwerk. Via een app op een tablet zijn alle onderdelen te besturen.
Het circulaire aspect aan deze gevels is dat de gebruikte componenten gemakkelijk gedemonteerd en vervangen kunnen worden. Hierdoor is het gebouw eenvoudig aan te passen aan nieuwe gebruiksfuncties.
Een folder met de resultaten van BMCB kunt u hieronder downloaden